Συναγερμός Μάχης (1/3)

Πρόλογος του βιβλίου Alarma de combate (Συναγερμός Μάχης) των Ernesto Pérez Shelton και Eduardo Yasells Ferrer που  εκδόθηκε για πρώτη φορά στην Αβάνα το 1993  (Εditorial Pablo de la Torriente)  και επανεκδόθηκε το 2007 (Casa Editora Abril) .

Στις 11.45 το πρωί της Τρίτης 16 Οκτώβρη του 1962, σε μια συνάντηση με τον πρόεδρο John F.Kennedy , η ΣΙΑ έκανε την «επίσημη παρουσίαση»  σχετικά  με το θέμα της εγκατάστασης στην Κούβα πυρηνικού σοβιετικού εξοπλισμού.¹  Πολύ πριν την τοποθέτηση αυτής της τεχνολογίας στην Κούβα, η βορειοαμερικανική κυβέρνηση είχε προετοιμάσει και συγκεντρώσει επαρκείς δυνάμεις για τα σχέδια  επέμβασής της στο νησί.

O Πρόεδρος Osvaldo Dorticós ,  o Υπουργός Εξωτερικών Raúl Roa, 
 ο Γ. Γ του ΟΗΕ  U Thant,  και ο Φιδέλ κατά την επίσκεψη του ΓΓ του ΟΗΕ 
στην Κούβα στις 30 & 31 Οκτώβρη 1962 .(φωτο Verbe Olivo).

Όλοι οι ειδικοί και οι ερευνητές που προσεγγίζουν το θέμα καταλήγουν ότι η Κρίση του Οκτώβρη του 1962 ήταν αποτέλεσμα της μεγάλης πανωλεθρίας που υπέστησαν οι Ηνωμένες Πολιτείες στον Κόλπο των Χοίρων τον Απρίλη του 1961. Έξι μήνες  μετά  την σύλληψη  και του τελευταίου εισβολέα  στο Cienaga de Zapata* μπροστά στα μάτια του στόλου των Ηνωμένων Πολιτειών, ο Kennedy  διέταξε μυστικά το Γενικό Επιτελείο να προετοιμάσει ένα νέο σχέδιο επέμβασης στην Κούβα.²  Κανείς δεν αρνείται ότι το σχέδιο, που το Νοέμβριο του 1961 συγκεκριμενοποιήθηκε ως “Επιχείρηση Mangosta” ο Πρόεδρος των ΗΠΑ  το έβλεπε θετικά και πληρούσε τόσο  την προεργασία των μυστικών υπηρεσιών  όσο και τις προϋποθέσεις της απ’ ευθείας επέμβασης των βορειοαμερικανικών δυνάμεων.  Έτσι το  προσδιορίζει μια έκθεση της Ειδικής  Επιτροπής της Γερουσίας, που δημοσιεύτηκε το 1975 και αναφέρεται στις δρομολογούμενες από την CIA δραστηριότητες για την εξόντωση ηγετών άλλων χωρών.

Η βορειοαμερικανική κυβέρνηση και οι κουβανικής προέλευσης αντεπαναστατικές οργανώσεις στην εξορία,  συμφώνησαν  η επόμενη επέμβαση στο νησί να οργανωθεί με την αποκλειστική  ευθύνη των  Ηνωμένων Πολιτειών.

Ο Κόλπος των Χοίρων ήταν πάνω από τις δυνατότητες της CIA,  γι’ αυτό και η  προετοιμασία και πραγματοποίηση των επιχειρήσεων επέμβασης  πέρασε στο Πεντάγωνο στις 23 Απριλίου 1961, σύμφωνα με την σύσταση της ειδικής επιτροπής του Γενικού Επιτελείου Στρατού των Ηνωμένων Πολιτειών, με επικεφαλή τον τότε στρατηγό Maxwell Taylor.

Το ιδανικό θα ήταν, η επιχείρηση Mangosta, που μπήκε σε εφαρμογή από τον Γενάρη του 1962,  να κορυφωθεί με το σχέδιο των έξι σταδίων της τον Οκτώβρη του ίδιου έτους με μια εξέγερση και την πτώση του κουβανικού καθεστώτος. Οι ειδικοί  συνιστούσαν μία κατά μέτωπο επίθεση, το λιγότερο με έξι μεραρχίες. “Από τις αρχές του 1962, η μαχητική προετοιμασία και οι επιχειρήσεις των βορειοαμερικανικών ενόπλων δυνάμεων είχαν έναν αξιοσημείωτο αντικουβανικό προσανατολισμό,  που ολοκληρώνεται με τις δοκιμές μαζικών επιχειρήσεων απόβασης  στο νησί από την πλευρά της θάλασσας της Καραϊβικής” ³

Με αυτό το σκεπτικό, πραγματοποιήθηκαν μέχρι τον Απρίλη οι μεγαλύτερες ασκήσεις απόβασης που είχαν γίνει μέχρι τότε στην περιοχή, με αμφίβια 1/62, την συμμετοχή 150 πολεμικών πλοίων και 100.000 στρατιώτες του πεζικού και του ναυτικού.

Εντατικοποιήθηκε η δράση των ληστοσυμμοριών, τα σαμποτάζ και η διείσδυση πρακτόρων, όπως επίσης και οι συνομωσίες για να δολοφονήσουν τον Φιδέλ. Στο πρώτο εξάμηνο του 1962 η CIA σχεδίασε 5.780 εγκληματικές ενέργειες στο εσωτερικό της Κούβας. Μεταξύ 1960 και 1965 οργάνωσε με κάθε λεπτομέρεια  το λιγότερο οκτώ  συνομωσίες απόπειρας δολοφονίας του αρχηγού της Κουβανικής Επανάστασης. ⁴ Σύμφωνα με μεταγενέστερες αποκαλύψεις από βορειοαμερικανικές και κουβανικές πηγές, σήμερα υπολογίζονται σε πάνω από 600 τα σχέδια φυσικής εξόντωσης του Comantande Φιδέλ Κάστρο.  Λειτουργούσε  επίσης στο Μαϊάμι ένα ειδικό τμήμα της CIA  σαν συντονιστικό κέντρο του αντικουβανικού πολέμου σε όλο τον κόσμο, στην μισθοδοσία του οποίου φιγουράριζαν πάνω από 700  άτομα.

Τα αεροπλάνα των Ηνωμένων Πολιτειών πολλαπλασίασαν τις πειρατικές παραβιάσεις του κουβανικού εναέριου χώρου. Κατά τον ίδιο τρόπο, εντάθηκαν οι προκλήσεις πυροβολώντας με τουφέκια και πολυβόλα από την βάση του Γκουαντάναμο προς το έδαφός μας με κίνδυνο για την ζωή των κουβανών φρουρών, καθώς και η διεισδύσεις αντεπαναστατών πρακτόρων τόσο από αυτόν τον θύλακα όσο και από το εξωτερικό.

Εκατομμύρια άνθρωποι  μπόρεσαν να δουν  τότε στον κινηματογράφο και στην τηλεόραση ένα ντοκιμαντέρ που συγκέντρωνε κάποιες από τις προβοκατόρικες ενέργειες των πεζοναυτών στο   έδαφος που κατέχουν οι Ηνωμένες Πολιτείες από το 1902. Ταυτόχρονα παρουσιάστηκαν σε εφημερίδες και  περιοδικά  φωτογραφίες παρμένες από αυτά τα φιλμαρισμένα   ρεπορτάζ.

Για να αντιμετωπίσει τις δραστηριότητες εναντίον της , η Κούβα ζήτησε μια μεγάλη προμήθεια στρατιωτικού εξοπλισμού από την Σοβιετική Ένωση. Στα τέλη Μαΐου του 1962 η σοβιετική κυβέρνηση πρότεινε στην κουβανική να εγκαταστήσει πυρηνικό εξοπλισμό στο νησί, σαν μέσο αποτροπής της προετοιμαζόμενης απ ευθείας επέμβασης των Ηνωμένων Πολιτειών.

Σε αυτό το πνεύμα, η πρωτοβουλία του πρωθυπουργού της πρώην Σοβιετικής Ένωσης, Nikita Jruschov , είχε βάση επίσης,  στην εκτίμησή του ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες είχαν αξιοσημείωτη υπεροχή σε πυρηνικά όπλα και μέσα. Η πρόταση υποβλήθηκε από την αντιπροσωπεία που επισκέφτηκε την Αβάνα, με επικεφαλής τον Sharaf Rashidov, αναπληρωματικό μέλος του Προεδρείου της Κεντρικής Επιτροπής του ΚΚΣΕ. Στην αντιπροσωπεία συμμετείχαν επίσης, μεταξύ άλλων, ο υποστράτηγος Serguei Biriuzov αρχηγός των στρατηγικών πυραυλικών δυνάμεων και ο Alexander Alexeev μετέπειτα πρέσβης της Σοβιετικής Ένωσης στην Αβάνα.

Η πρώτη  σοβιετική βοήθεια ή  στρατιωτική  ενίσχυση προς την Κούβα πραγματοποιήθηκε στα τέλη του 1960, όταν δεν υπολογίζαμε πια, στις καπιταλιστικές χώρες για την προμήθεια όπλων και είχαμε την τραγική εμπειρία του σαμποτάζ στο γαλλικό πλοίο La Coubre μέσα στο λιμάνι της Αβάνας  με  φορτίο  όπλα και χειροβομβίδες βελγικής κατασκευής.

“Ήταν οι προμήθειες  από το σοσιαλιστικό στρατόπεδο και κυρίως από την Σοβιετική Ένωση, θυμάται ο Φιδέλ, οι μόνες που η πατρίδα μας μπόρεσε να αποκτήσει εκείνες τις κρίσιμες στιγμές ζωής ή θανάτου της Επανάστασης”. ^{5    “}Αρχικά ο Biriuzov  δεν μίλησε για πυραύλους αλλά για την διεθνή κατάσταση, διηγείται ο Φιδέλ, σχετικά με την συνάντησή του με την σοβιετική αντιπροσωπεία. Με ρώτησε, τι θα ήταν απαραίτητο για να αποτραπεί η επέμβαση στην Κούβα. Του απαντώ: Αν οι Ηνωμένες Πολιτείες ξέρουν ότι μία επέμβαση στην Κούβα θα σήμαινε έναν πόλεμο με την Σοβιετική Ένωση, αυτό θα ήταν κατά την κρίση μου ο καλύτερος τρόπος να αποτραπεί η επέμβαση στην Κούβα. Αυτή την απάντηση του έδωσα”. ⁶

Η διεύθυνση της Κουβανικής Επανάστασης υποδέχτηκε την διεθνιστική προσφορά  εκτιμώντας ότι αυτό συνεισφέρει , κατ’ αρχήν, στην ενίσχυση του σοσιαλιστικού στρατοπέδου και έπειτα στην άμυνα της Κούβας εν όψει της σχεδιαζόμενης βορειοαμερικανικής στρατιωτικής επίθεσης. Δεν διέθετε όλα τα στοιχεία σχετικά με την στρατηγική ισορροπία ανάμεσα στις μεγάλες δυνάμεις, αλλά εκτιμούσε ότι θα βελτίωνε την θέση της Σοβιετικής Ένωσης στον συσχετισμό δυνάμεων, επομένως η τοποθέτηση τόσο ισχυρών μέσων άμυνας στο κουβανικό έδαφος  καθώς και υποβρυχίων  στα  παράλιά μας, σχεδόν διπλασίαζε την δυναμικότητα  σαν απάντηση της Σοβιετικής Ένωσης μέχρι που να επιτευχθεί  τη πυρηνική ισοτιμία.

* “Cienaga de Ζapata”  ονομάζεται η βαλτώδης περιοχή που εκτεινόταν μετά την ακτή στον Κόλπο των Χοίρων.  Ήταν από τις πιο φτωχές περιοχές του νησιού  και η βασική απασχόληση των κατοίκων ήταν η παρασκευή κάρβουνου. Μετά την Επανάσταση, ήταν από τις πρώτες περιοχές της χώρας που επισκέφτηκε προσωπικά ο Φιδέλ και πάρθηκαν μέτρα για την οικονομική της ανάπτυξη, καθώς και μέτρα στρατιωτικής εκπαίδευσης του πληθυσμού για την αντιμετώπιση πιθανής στρατιωτικής επέμβασης. Σήμερα είναι τουριστικός προορισμός, τόσο για τα μουσεία όσο και για την φυσική ομορφιά της. Εκεί βρίσκεται σήμερα και ένα από τα  μεγαλύτερα εκτροφεία κροκοδείλων του νησιού. Το γεγονός ότι η περιοχή ήταν βαλτώδης τότε, έδινε πλεονέκτημα στις στρατιωτικές δυνάμεις που θα αναπτύσσονταν πρώτες- λόγω της δυσκολίας από την μορφολογία του εδάφους- ανάπτυξης των δυνάμεων του αντιπάλου. Το ότι οι κουβανοί κατέλαβαν πρώτοι αμυντικές θέσεις στην περιοχή (παρ ότι οι επιτιθέμενοι έκαναν επιθέσεις αντιπερισπασμού και σε άλλα σημεία του νησιού) εξουδετέρωσε το πλεονέκτημα τους. Οι δυνάμεις που αποβιβάστηκαν προχώρησαν μόλις μερικές εκατοντάδες μέτρα από την ακτή και σε 72 ώρες είχαν εξουδετερωθεί πλήρως. 

¹  Robert Kennedy: Δεκατρείς μέρες. Εκδοτικό Plaza y Jonés, 1968, σελ.24.

²  F.Knibel: 154  ώρες στο χείλος του πολέμου.

³   Igor Statsenko:  Για κάποιες πολιτικές – στρατιωτικές πλευρές της Κρίσης του Οκτώβρη.

⁴   Θάρρος και Αδερφοσύνη, σελ.37.

⁵   Fidel Castro:  Oμιλίες 1959-1976.

⁶   Fidel Castro:  Πρακτικά της Τριμερούς  Συνάντησης για την Κρίση του Οκτώβρη, που πραγματοποιήθηκε στην Αβάνα 9-12 Γενάρη 1992.