Ανέκδοτο κείμενο του Τσε (Γράμμα σε κουβανό σύντροφο)

Πηγή: Κάρλος Ταμπλάδα: Τσε Γκεβάρα: «H πολιτική οικονομία της οικοδόμησης του σοσιαλισμού» (Εκδόσεις Διεθνές Βήμα, σελ.161-164 ).

Ακόμα και μετά την παραίτησή του από τα κρατικά και κομματικά του καθήκοντα στην Κούβα και μέσα σε μια διεθνιστική αποστολή σε πλήρη εξέλιξη, ο Τσε συνέχισε να εμβαθύνει ακόμα περισσότερο στη πλατύτερη έρευνα του ανθρώπινου πολιτισμού γενικά και στην ιστορία της μαρξιστικής σκέψης ειδικότερα, πράγμα που τον οδήγησε να μελετήσει πλατιά, από τους αρχαίους φιλοσόφους έως τον σοβιετικό μαρξισμό μέσα από τα επίσημά του κείμενα. Κάπου μεταξύ του 1965 και 1966 έγραψε ένα γράμμα σε έναν Κουβανό σύντροφο, ενημερώνοντάς τον για τη μελέτη του:

Τούτη την παρατεταμένη περίοδο διακοπών το έχω ρίξει για τα καλά στη μελέτη της φιλοσοφίας – κάτι που είχα στον νου μου να κάνω εδώ και καιρό. Ήρθα αντιμέτωπος με την πρώτη δυσκολία: στην Κούβα δεν έχει δημοσιευτεί τίποτε, εάν εξαιρέσουμε τα σοβιετικά τούβλα [εγχειρίδια] που έχουν το μειονέκτημα ότι δεν σε αφήνουν να σκεφτείς: το κόμμα το έχει ήδη κάνει για σένα, και εσύ δεν έχεις παρά να το χωνεύεις. Από πλευράς μεθόδου είναι ότι πιο αντιμαρξιστικό υπάρχει και, επιπλέον, συνήθως είναι και κάκιστα. Η δεύτερη, όχι λιγότερο σημαντική δυσκολία ήταν ότι είχα άγνοια του φιλοσοφικού λεξιλογίου (έχω παλέψει σκληρά με τον δάσκαλο Χέγκελ και στον πρώτο γύρο με έριξε κάτω δύο φορές). Γι’ αυτό μου έφτιαξα ένα σχέδιο μελέτης δικό μου, το οποίο πιστεύω ότι θα μπορούσε να μελετηθεί και να βελτιωθεί πολύ περισσότερο, ώστε να αποτελέσει τη βάση μιας πραγματικής σχολής σκέψης έχουμε ήδη κάνει πολλά πράγματα, αλλά κάποτε θα πρέπει επίσης να μάθουμε να σκεφτόμαστε. Το σχέδιό μου συνίσταται σε αναγνώσματα, αλλά θα μπορούσε να αποτελέσει τη βάση για σοβαρές δημοσιεύσεις των πολιτικών εκδόσεων.

Αν ρίξεις μια ματιά στις εκδόσεις της, [αναφέρεται στις Επίσημες Πολιτικές Εκδόσεις της Κούβας (Editora Política de Cuba)] θα δεις την πληθώρα Σοβιετικών και Γάλλων συγγραφέων που περιέχει. Αυτό οφείλεται στην ευκολία να βρεθούν μεταφράσεις και στον ιδεολογικό μιμητισμό. Δεν δίνεις με αυτόν τον τρόπο μαρξιστικό πολιτισμό στον λαό το πολύ, γνωστοποιείς τον μαρξισμό, πράγμα το οποίο είναι αναγκαίο, εάν βέβαια γίνεται σωστά (δεν ανήκουμε σ’ αυτήν την περίπτωση), είναι όμως ανεπαρκές.

Το σχέδιό μου είναι το εξής:

1. Κλασικοί φιλόσοφοι

2. Μεγάλοι υλιστές και διαλεκτικοί

3. Σύγχρονοι φιλόσοφοι

4. Κλασικοί της Οικονομίας και προγενέστεροι

5. Μαρξ και μαρξιστική σκέψη

6. Σοσιαλιστική οικοδόμηση

7. Ετερόδοξοι και καπιταλιστές

8. Πολεμικές

Κάθε ενότητα είναι ανεξάρτητη από την άλλη και θα μπορούσε να αναπτυχθεί ως εξής:

1. Να πάρουμε τους γνωστούς κλασικούς που είναι ήδη μεταφρασμένοι στα ισπανικά, προσθέτοντας μια σοβαρή εισαγωγική μελέτη κάποιου φιλόσοφου –μαρξιστή ει δυνατόν–, και ένα εκτενές επεξηγηματικό γλωσσάριο. Ταυτόχρονα, να δημοσιεύεται ένα λεξικό φιλοσοφικών όρων και μια ιστορία της φιλοσοφίας. Ίσως του Dinnyk ή του Hegel. Οι εκδόσεις θα μπορούσαν να ακολουθήσουν κάποια χρονολογική σειρά, επιλεκτικά βέβαια, ξεκινώντας με ένα ή δύο βιβλία των μεγαλύτερων στοχαστών και στη συνέχεια να εμπλουτίζουμε τη σειρά, φτάνοντας ως τη σύγχρονη εποχή, γυρίζοντας έπειτα πίσω στον χρόνο στρεφόμενοι σε άλλους, λιγότερο σημαντικούς φιλοσόφους και προσθέτοντας τόμους από τους πιο αντιπροσωπευτικούς κτλ.

2. Εδώ μπορούμε να ακολουθήσουμε την ίδια γενική μέθοδο, με συλλογές ορισμένων αρχαίων (παλιότερα είχα διαβάσει μια μελέτη που αναφερόταν στον Δημόκριτο, τον Ηράκλειτο και τον Λεύκιππο, που είχε γίνει στην Αργεντινή).

3. Εδώ θα δημοσιεύονταν οι πιο αντιπροσωπευτικοί μοντέρνοι φιλόσοφοι, σε συνδυασμό με σοβαρές και λεπτομερείς μελέτες από εξειδικευμένα άτομα (δεν είναι απαραίτητο να είναι Κουβανοί), που να έχουν την ανάλογη κριτική θεώρηση όταν παρουσιάζουν τις απόψεις των ιδεαλιστών.

4. Αυτό πραγματοποιείται ήδη, χωρίς κάποια τάξη, ενώ λείπουν βασικά έργα του Μαρξ. Εδώ θα ήταν απαραίτητο να δημοσιευτούν τα Άπαντα των Μαρξ και Ένγκελς, Λένιν, Στάλιν και άλλων μεγάλων μαρξιστών. Κανείς δεν έχει διαβάσει τίποτε της Ρόζας Λούξεμπεργκ, για παράδειγμα, η οποία έχει κάνει λάθη στην κριτική πάνω στον Μαρξ (3ος τόμος), αλλά πέθανε δολοφονημένη, και το ένστικτο του ιμπεριαλισμού είναι ανώτερο από το δικό μας σ’ αυτά τα θέματα. Επίσης λείπουν μαρξιστές στοχαστές που αργότερα ξεστράτισαν όπως ο Κάουτσκι και ο Χίλφερντινγκ (δεν ξέρω εάν έτσι γράφεται) που προσέφεραν πολλά, όπως και πολλοί σύγχρονοι μαρξιστές που δεν είναι εντελώς σχολαστικιστές.

5. Σοσιαλιστική οικοδόμηση. Βιβλία που να ασχολούνται με συγκεκριμένα προβλήματα, όχι μόνο των τωρινών κυβερνώντων αλλά και από το παρελθόν, τα οποία να ερευνούν σοβαρά τη συνεισφορά των φιλοσόφων και, πάνω απ’ όλα, των οικονομολόγων και των στατιστικολόγων.

6. Εδώ θα έρχονταν οι μεγάλοι ρεβιζιονιστές (αν θέλετε, μπορείτε να βάλετε και τον Χρουστσόφ) αναλύοντάς τους καλά βαθύτερα από όλους, και βέβαια θα έπρεπε να είναι και ο φίλος σου Τρότσκι, που υπήρξε και έγραψε, προσθέτοντας και τους μεγάλους θεωρητικούς του καπιταλισμού όπως ο Μάρσαλ, ο Κέινς ο Σάμπετερ κ.ά. Επίσης με ανάλυση σε βάθος εξηγώντας όλα τα γιατί.

7. Όπως υποδηλώνει η ονομασία, αυτή η κατηγορία είναι η πιο πολεμική, αλλά έτσι πάει μπροστά η σκέψη. Ο Προυντόν έγραψε τη φιλοσοφία της αθλιότητας και ξέρουμε ότι υπάρχει λόγω του έργου Η αθλιότητας της φιλοσοφίας.

Μια κριτική έκδοση μπορεί να βοηθήσει να κατανοήσουμε την εποχή και την ίδια την εξέλιξη του Μαρξ, που δεν είχε ακόμα ολοκληρωθεί. Υπάρχουν ο Ρομπέρτους και ο Ντύρινγκ εκείνη την εποχή, και ύστερα οι ρεβιζιονιστές και οι μεγάλες αντιπαραθέσεις της δεκαετίας του 1920 στην ΕΣΣΔ, που ίσως είναι οι σημαντικότερες για εμάς.

Τώρα βλέπω ότι μου ξέφυγε μία θεματική ενότητα, γι’ αυτό αλλάζω τη σειρά (αυτή τη στιγμή γράφω στο φτερό»).

Θα είναι το νούμερο 4, οι Κλασικοί της οικονομίας και οι πρόδρομοι της, όπου βρίσκουμε τον Άνταμ Σμιθ, τους φυσιοκράτες κ.ά.

Είναι ένα έργο τεράστιο, αλλά η Κούβα το αξίζει και θα μπορούσε να το επιχειρήσει [...].

 Πρώτη ανάρτηση: guevaristas.net