26 Ιούλη

Ομιλία του Νίκου Καρανδρέα, Προέδρου του Ελληνοκουβανικού Σύνδέσμου Φιλίας και Αλληλεγγύης  στις 24/7/2014 στην  εκδήλωση του Ελληνοκουβανικού σε συνεργασία με τον Δήμο Πετρούπολης στον θερινό Δημοτικό κινηματογράφο της πόλης. 

Στις 5 και τέταρτο το πρωϊ της 26 Ιουλίου 1953, εκατό χρόνια μετά τη γέννηση του Χ. Μαρτί, 150 πατριώτες καθοδηγημένοι από τον νεαρό δικηγόρο Φ. Κάστρο επιτέθηκαν στους στρατώνες της Μονκάδα στο Σαντιάγκο της Κούβας, το δεύτερο μεγαλύτερο στρατόπεδο του νησιού καθώς και στο Μπαγιάμο.

Σκοπός της επιχείρησης ήταν να εξουδετερώσουν την αντίσταση των στρατιωτικών φρουρών, να καταλάβουν τα οπλοστάσια και τους ραδιοφωνικούς σταθμούς και να εκπέμψουν διαγγέλματα καλώντας το λαό να ανατρέψει την δικτατορία του Μπατίστα που είχε καταλάβει πραξικοπηματικά την εξουσία τον Μάρτιο του 1952.

Η προετοιμασία της επιχείρησης και η ολόχρονη στρατιωτική εκπαίδευση των επαναστατών είχε γίνει συστηματικά και με κάθε μυστικότητα. Η διαίρεση όμως σε επιμέρους ομάδες και η καθυστέρηση του πιό καλά εκπαιδευμένου και οπλισμένου τμήματος, οδήγησαν στην αποτυχία του εγχειρήματος. Εβδομήντα μαχητές αιχμαλωτίστηκαν και εκτελέστηκαν τις επόμενες μέρες με φρικιαστικά βασανιστήρια. Τα  όργανα της δικτατορίας οργίασαν στις ανατολικές επαρχίες της Κούβας εκτελώντας και βασανίζοντας υποτιθέμενους υποστηρικτές των επαναστατών.

Ο Φ. Κάστρο με το 1/3 των συντρόφων του διέφυγαν στην κοντινή ορεινή περιοχή, όπου αντιμετώπισαν το στρατό για 1 βδομάδα μέχρι τη σύλληψή τους.

Στις δίκες που ακολούθησαν όλοι οι κατηγορούμενοι αντιμετώπισαν θαραλλέα τις κατηγορίες. Η απολογία του Φ. Κάστρο, γνωστή με την τελική αποστροφή του («η ιστορία θα με δικαιώσει»), αποτελεί ένα από τα πιό θαυμαστά ντοκουμέντα της εποχής μας.  Στην απολογία αυτή, που το κείμενο της κυκλοφόρησε παράνομα, αλλά ευρύτατα στην Κούβα, ο Φ. Κάστρο κατάγγελνε το ληστρικό, βάρβαρο και ξενόδουλο καθεστώς της δικτατορίας, περιέγραφε την οικονομική, πολιτισμική και αστυνομική καταπίεση της πλειοψηφίας των εργαζόμενων και την αποικιακή εξάρτηση από τις ΗΠΑ. Ακόμα όμως σημαντικότερο, στην απολογία παρουσίασε το προγραμματικό μανιφέστο της Κουβανικής Επανάστασης όπου αναφέρονταν τα άμεσα επαναστατικά μέτρα και νόμοι, όπως αυτά θα είχαν μεταδωθεί από το δίκτυο της ραδιοφωνίας μετά την κατάληψη της Μονκάδα.

Η επίθεση στη Μονκάδα και η απολογία του Φ. Κάστρο αποτέλεσε την αρχή της δημιουργίας, την ιδεολογική βάση και το πρόγραμμα του Κινήματος της 26^ης Ιουλίου, του πολιτικού σκέλους της Κουβανικής Επανάστασης, που έπαιξε σημαντικό ρόλο στην προετοιμασία και υποστήριξη και νίκη του ένοπλου αγώνα 1956-1959.

Στη μακρόχρονη επαναστατική ιστορία της Κούβας η επίθεση στη Μονκάδα κατέχει σημαντική θέση. Όχι μόνο γιατί αποτελεί την εναρκτήρια πράξη της Κουβανικής Επανάστασης, αλλά και γιατί συνέβη σε μία καίρια χρονική στιγμή, αποτρέποντας την σταθεροποίηση της δικτατορίας του Μπατίστα (1952), την αποθάρρυνση του λαού και την αναγκαστική ανοχή του μοντέλλου της στρεβλής ανάπτυξης της χώρας. Μιάς «ανάπτυξης» προσδιορισμένης από την εξάρτηση, τον αυταρχισμό, την οικονομική, κοινωνική και πνευματική εξαχρείωση και εξαθλίωση.

Στα μέσα του 20^ου αιώνα η Κούβα είχε μετατραπεί σε μιά ιδιότυπη αποικία των ΗΠΑ με δύο στοιχεία: α)Την πλήρη σχεδόν κυριαρχία στην οικονομία, τόσο στον παραγωγικό τομέα όσο και στις υπηρεσίες των αμερικανικών μονοπωλίων και β) την μετάδοση των χειρότερων χαρακτηριστικών του αμερικάνικου τρόπου ζωής σε μια εκφυλισμένη άρχουσα τάξη, στον πολυάριθμο κρατικό και στρατωτικό κατασταλτικό μηχανισμό και, σε σημαντικό βαθμό, στα μεσαία στρώματα.

Ο ίδιος ο Φ. Κάστρο, 20 χρόνια αργότερα απαντώντας στην ερώτηση πως έγινε κομμουνιστής, περιγράφει παραστατικά: Ζούσα στην Κούβα όπου όλες οι ταινίες, τα δημοσιεύματα και τα ΜΜΕ ήταν «Made in USA”. Σπούδασα σε ένα πανεπιστήμιο όπου από 15.000 φοιτητές μόνο οι 30 ήταν αντιιμπεριαλιστές και εγώ έγινα ένας από αυτούς τους 30 προς το τέλος των σπουδών.       

Μετά τον εθνικοαπελευθερωτικό δεκαετή πόλεμο 1868-1878 και την αντιαποικιοκρατική και - ίσως την πρώτη – αντιιμπεριαλιστική επανάσταση,  που οργανώθηκε και καθοδηγήθηκε από τον Χ. Μαρτί (1895-1898), μετά από την στρατιωτική κατάληψή της Κούβας από τις ΗΠΑ το 1898 και την ανακύρηξή της σε προτεκτοράτο με την τροπολογία Πλάττ στο Σύνταγμα της Κούβας, το πρώτο μισό του 20^ου αιώνα, χαρακτηρίζεται από άμεσες και έμμεσες Αμερικανικές επεμβάσεις, κινήματα και αυταρχικές κυβερνήσεις, αλλά και πολλές λαϊκές εξεγέρσεις.

Η λαϊκή εξέγερση του 1933 που ανέτρεψε τη δικτατορία του Ματσάδο κατάργησε την τροπολογία Πλάττ και η Συνταγματική Συνέλευση του 1940 θέσπισαν προωθημένα αστικο-δημοκρατικά μέτρα που όμως έμειναν ανεφάρμοστα.

Στο μεσοδιάστημα ανάμεσα στην πρώτη και τη δεύτερη δικτατορία Μπατίστα (1944-1952), συνεχίστηκε η διαδοχή διεφθαρμένων κυβερνήσεων μέσα από εκλογικά πραξικοπήματα, αλλά και η ανάπτυξη εργατικών και αγροτικών αγωνιστικών κινητοποιήσεων, οργανωμένων από το Λαϊκό Κουβανικό ή «Ορθόδοξο» και το Κομμουνιστικό κόμμα.

Παράλληλα, στο πρώτο μισό του 20^ου αιώνα συντελέστηκαν μεγάλες οικονομικές και κοινωνικές αλλαγές με βασικό στοιχείο την νεοαποικιακή προσαρμογή της οικονομίας στα συμφέροντα των βορειοαμερικάνικων πολυεθνικών.  Η συγκεντροποίηση της παραγωγής ζάχαρης εντάθηκε με την αγορά τεράστιων εκτάσεων γης από τα βιομηχανικά συγκροτήματα. Υπολογίζεται ότι το 1927 τα μεγαλύτερα από αυτά κατείχαν το 20% της συνολικής έκτασης του νησιού, ενώ το 1950 περισσότερη από τη μισή καλλιεργήσιμη γη ήταν στα χέρια ξένων. Έτσι, χιλιάδες ανεξάρτητοι μικροπαραγωγοί έχασαν τη γη τους και προλεταριοποιήθηκαν. Η ανεργία και η πείνα ήσαν ενδημικές, τα ημερομίσθια χαμηλά και η εργασία, ιδιαίτερα στην ύπαιθρο, εποχιακή.

Η μονομερής αυτή ανάπτυξη του τομέα της παραγωγής ζάχαρης, υποταγμένη στα συμφέροντα των Βορειοαμερικανών επιχειρηματιών, εμπόδισε την διαφοροποίηση της γεωργίας και την δημιουργία άλλων κλάδων  βιομηχανίας. Χαρακτηριστικό είναι ότι και το εκτεταμένο για τα δεδομένα της Λ. Αμερικής σιδηροδρομικό δίκτυο εξυπηρετούσε σχεδόν αποκλειστικά τις ανάγκες της βιομηχανίας ζάχαρης, τα κέρδη της οποίας έφευγαν στις ΗΠΑ. Οι μεγαλύτερες τράπεζες, τα διυλιστήρια πετρελαίου, όλες οι κοινωφελείς υπηρεσίες ανήκαν σε αμερικανικές εταιρείες. Το σύνολο σχεδόν των προϊόντων βιομηχανίας εισάγονταν από τις ΗΠΑ. Στα χρόνια της πρώτης δικτατορίας Μπατίστα άρχισε και η μαζική επένδυση -ξέπλυμα χρημάτων από την μαφία στον τομέα του τουρισμού και της διασκέδασης με αποτέλεσμα την μετατροπή της Αβάνας και άλλων περιοχών σε ένα τεράστιο πορνείο, χώρο μαζικής διακίνησης ναρκωτικών, τζόγου και διαφθοράς.

Εδώ πρέπει να τονιστεί η συνδυασμένη δράση της μαφίας και των αμερικάνικων μυστικών υπηρεσιών στη διαφθορά και χειραγώγηση του πολιτικού κόσμου, την αντικομμουνιστική και αντισυνδικαλιστική δράση, τον εκφοβισμό, την πολιτική δολοφονία. Είναι φανερό πως τουλάχιστον σ’ αυτόν τον τομέα οι προσδοκίες και οι μέθοδοι επιβολής της πολιτικής των ΗΠΑ στην Κούβα, έμειναν σταθερές πριν και μετά τη νίκη της Επανάστασης.

Σ’ αυτό το ιστορικό πλαίσιο, το άμεσο επαναστατικό πρόγραμμα που θα εξέπεμπαν οι επαναστάτες μετά την κατάληψη της Μονκάδα, αυτό που όπως είδαμε διακήρυξε ο Φ. Κάστρο στην απολογία του, ουσιαστικά επανέφερε τους κύριους στόχους της επανάστασης του 1895, που είχαν καθοριστεί από τον Χ. Μαρτί, είχαν επικαιροποιηθεί με τις νομοθετικές πράξεις της κυβέρνησης που προέκυψε το 1933 μετά την ανατροπή του Ματσάδο και είχαν αποτυπωθεί στο Σύνταγμα του 1940:

Επαναφορά της εξουσίας στο λαό και ανακήρυξη του Συντάγματος του 1940 ως ύψιστο νόμο του κράτους. Η επαναστατική κυβέρνηση, σαν εκπρόσωπος του επαναστατικού κινήματος, θα συγκέντρωνε όλες τις εξουσίες με μόνη δέσμευση την τήρηση του Συντάγματος του 1940.

Αγροτική μεταρρύθμιση. Δήμευση των μεγάλων λατιφούντιων. Διανομή γης στους ακτήμονες και φτωχούς γεωργούς.

Αναδιανομή του εισοδήματος, συμμετοχή των εργαζομένων στα κέρδη των επιχειρήσεων.

Δαφοροποίηση της αγροτικής παραγωγής και εθνικοποίηση των κοινοφελών επιχειρήσεων. Εκβιομηχάνιση και οικονομική ανεξαρτησία από τις ΗΠΑ.

 Εκδημοκρατισμός της κοινωνίας με την μαζική και συνειδητή και πρωτόβουλη δράση των πολιτών.

Ακόμα, αντιμετώπιση της διαφθοράς, του οξύτατου οικιστικού προβλήματος, ριζική αναδιοργάνωση της παιδείας και της δικαιοσύνης.

Στην εξωτερική πολιτική αλληλεγγύη με τα δημοκρατικά έθνη της αμερικανικής ηπείρου τους καταπιεσμένους και τους αγωνιστές της ελευθερίας.

Η ομοιότητα, η ταυτότητα, καλλίτερα, του προγράμματος αυτού με τα πρώτα μέτρα που πήρε η επαναστατική κυβέρνηση μετά την νίκη το 1959 είναι πασιφανής. Ήταν μέτρα που δεν ξεπερνούσαν ουσιαστικά τα πλαίσια μιας καλοπροαίρετης αστικής δημοκρατίας. Ήταν όμως - και ή ίδια η πρόσφατη ιστορία της Κούβας το είχε δείξει – ασυμβίβαστα με τα συμφέροντα της ντόπιας ολιγαρχίας και κύρια των βορειοαμερικάνικων μονοπολών και της Αμερικανικής κυβέρνησης που αντέδρασαν βίαια. Η Επανάσταση μπόρεσε να αντιμετωπίσει με επιτυχία τη ντόπια και εξωτερική οικονομική και στρατιωτική αντίδραση με αποκορύφωμα τη νίκη στον κόλπο των Χοίρων. Χτυπήθηκαν αποφασιστικά οι οικονομικές δομές του ιμπεριαλιστικού και ντόπιου κεφαλαίου στην πόλη και την ύπαιθρο και δημιουργήθηκαν οι βάσεις ενός κρατικού τομέα με σοσιαλιστικό προσανατολισμό στη βιομηχανία και τις κοινωφελείς υπηρεσίες.

Έτσι σηματοδοτήθηκε το ξεπέρασμα της πρώτης απελευθερωτικής – αντιϊμπεριαλιστικής φάσης. Λαός και ηγεσία συνειδητοποίησαν πως οποιεσδήποτε, έστω και μικρές αποκλίσεις από το μοντέλλο της εξάρτησης και της καπιταλιστικής εκμετάλλευσης δεν είναι δυνατές μέσα στα πλαίσια της αστικής κυριαρχίας και απαιτούν την ανατροπή της, πως η επανάσταση στη Κούβα αλλά και σ’ ολόκληρη τη Λ. Αμερική δεν μπορεί παρά να είναι σοσιαλιστική.

Ξαναγυρίζοντας στην αρχή της ομιλίας μου, θα ήθελα να τελειώσω με την δραματική επίκληση του Φ. Κάστρο στον Χ. Μαρτί στο τέλος της απολογίας του. Επίκληση στον Απόστολο της Κουβανικής Επανάστασης. Επίκληση στην επαναστατικές παραδόσεις και την αγωνιστικότητα του λαού. Επιτάφιο των συντρόφων του που έπεσαν δολοφονημένοι, σπορά για την νίκη του κουβανικού λαού:

Φαινόταν πως ο Απόστολος θα πέθαινε κατά την εκατοστή επέτειο της γέννησής  του. Οτι η θύμισή του θα έσβυνε για πάντα. Τόσο μεγάλη ήταν η προσβολή! Αλλά όμως είναι ζωντανός, δεν πέθανε. Ο λαός του ειναι αντάρτης. Είναι ένας άξιος λαός, πιστός στη μνήμη του. Υπάρχουν Kουβανοί που έπεσαν υπερασπιζόμενοι τα διδάγματά του. Υπάρχουν νέοι που με υπέροχη αυταπάρνηση πέθαναν δίπλα στον τάφο του, δίνοντας το αίμα και τη ζωή τους για να τον κρατήσουν ζωντανό στην καρδιά αυτού του έθνους. Κούβα τι θα είχες απογίνει αν είχες αφήσει τον Απόστολό σου να πεθάνει;