Αρμάντο Χαρτ Ντάβαλος: Δύο αιώνες κουβανική ιστορία

ARMANDO HART DÁVALOS

Περιοδικό Bohemia No.12 (6/2013)

Για να εκτιμήσουμε τις αιτίες  της μοναδικότητας της χώρας μας πρέπει να μεταφερθούμε στους καιρούς που διαμόρφωσαν την  κουλτούρα της Κούβας, στα τέλη του 18^ου και στις αρχές του 19^ου αιώνα.  Πρόκειται για  δύο αιώνες ιστορίας που είναι απαραίτητο να μελετήσουμε.

Κατ’ αρχήν, πρέπει να ερευνήσουμε το γεγονός ότι από τα χρόνια που διαμορφώθηκε το έθνος δεν υπήρξε ανταγωνισμός ανάμεσα στην αναγκαιότητα για επιστημονική σκέψη και στην θρησκευτική πίστη.

 Από τα τέλη του 18^ου και τις αρχές του 19^ου αιώνα οι ομάδες των διανοούμενων της χώρας δέχονται την επιρροή της πιο προηγμένης   πολιτικής, κοινωνικής και φιλοσοφικής κουλτούρας  του δυτικού  κόσμου για την εποχή τους, και παρ ότι αντικειμενικά ήταν ολιγάριθμες καταφέρνουν να την εισάγουν και να σφραγίσει την διαμόρφωση του έθνους χάρη στην αποφασιστική κυριαρχία της στο εμβρυακό εκπαιδευτικό σύστημα της Κούβας και κατ επέκταση στην διαμόρφωση της κοινής γνώμης της εποχής.

Από τον πατέρα José Agustin Caballero, τον Felix Varela και τους συνεχιστές τους, δηλ. τον José de la Luz y Caballero, τον Rafael Maria de Mendive και τον José Martí , η χριστιανική ηθική μαζί με τις πιο προηγμένες επιστημονικές και πολιτικές αντιλήψεις, αποτέλεσαν μέρος της παιδαγωγικής και φιλοσοφικής κουβανικής σκέψης. Αυτό είναι ένα μοναδικό γεγονός που επιτρέπει να προωθηθούν, από πιστούς και άπιστους, οι πιο ριζοσπαστικές και συνεπείς  από τις ιδέες στην Κούβα.

Μια άλλη πλευρά που πρέπει να αναδείξουμε και να μελετήσουμε είναι οι διδασκαλίες του Μαρτί και του Φιδέλ, ειδικά στο πεδίο της πολιτικής. Αυτό μας θέτει την πρόκληση να παρουσιάσουμε, με την απαιτούμενη αυστηρότητα, την ουσιώδη συνεισφορά της κουβανικής σκέψης στην  παγκόσμια πολιτική και φιλοσοφική κουλτούρα, και που την έχουμε κατονομάσει, Η τέχνη του να κάνεις πολιτική.

Η πολιτική που συλλαμβάνεται σαν  τέχνη και διέπεται από ηθικές αρχές είναι η πιο αυθεντική συνεισφορά του Μαρτί στην ιστορία των ιδεών, και αποτυπώνεται στην  αρχή της ριζοσπαστικής υπέρβαση του «διαίρει και βασίλευε» που προερχόταν από την συντηρητική και αντιδραστική  παράδοση και καθιερώνει το αξίωμα "να ενωθούμε για να νικήσουμε".  Η ιστορία της χώρας μας επέτρεψε να επαληθευτεί  ότι αυτή η αντίληψη σε σχέση με το πώς  να κάνεις πολιτική,  βρίσκεται  στο κεντρικό νεύρο της κουβανικής εξέλιξης δύο αιώνων. Να ενώνεσαι για να νικήσεις είναι το κλειδί της πολιτικής του Μαρτί , που "οι μαχητές της εκατονταετίας" ** , κάτω από την καθοδήγηση του Φιδέλ εξυψώθηκε σε ένα πολύ υψηλότερο επίπεδο κατά την διάρκεια του δεύτερου μισού του 20^ου αιώνα και τις αρχές του επόμενου. Αυτό το τελευταίο προκύπτει από το ότι πάντα, οι πιο ξεχωριστοί διανοητές και καθοδηγητές  κουβανοί  επαναστάτες, ήταν ριζοσπάστες και ταυτόχρονα αρμονικοί. Ριζοσπαστισμός στις αρχές και αρμονία στο να ενώνεις την μεγαλύτερη δυνατή θέληση πάνω στους επιδιωκόμενους στόχους.

 Ήταν ο Απόστολος*  αυτός που διατύπωσε την πρώτη ξεκάθαρη αντίληψη για το πώς θα έπρεπε να είναι ένα κόμμα που καθοδηγεί  μια Επανάσταση. Καρπός αυτής της αντίληψης ήταν η ίδρυση, πριν 120 χρόνια, του Επαναστατικού Κόμματος της Κούβας από τον Μαρτί.  Ακόμα εξακολουθεί να εκπλήσσει η γέννησή του σαν καμίνι της ενότητας και εργαλείο για την καθοδήγηση του αγώνα για την ανεξαρτησία. Εκείνη την ιστορική περίοδο δεν υπήρχε στον κόσμο καμιά οργάνωση με αυτά τα χαρακτηριστικά.

Άλλη σχετική πλευρά αυτής της αξιοσημείωτης μοναδικότητας είναι η  δικανική κουβανική σκέψη, παρούσα σε κάθε  ευκαιρία  και που ήταν απαραίτητη για την γέννηση,  την ανάπτυξη  και εξέλιξη της Κούβας. Η νομική  παράδοση της Κούβας και οι καθορισμένες φιλοσοφικές αρχές δικαίου,  ήταν  προσανατολισμένες στην υπεράσπιση των φτωχών και των αβοήθητων.   Από  τα διαταγμάτα για την κατάργηση της δουλείας μέχρι την περίοδο που ξεκίνησε η μάχη για τους Πέντε δικούς μας Ήρωες , η καλύτερη ιστορία μας για το Δίκαιο και η φιλοσοφία  του  Δικαίου προσανατολίζεται στην υπεράσπιση των λαϊκών συμφερόντων.

Και γι αυτό θεωρώ αναγκαίο να διεξάγουμε  συστηματική μελέτη αυτών των   ιστορικών θεμελιών της πνευματικής και πολιτικής μας παράδοσης, και να το κάνουμε   ακολουθώντας την αρχή που διατύπωσε ο Luz y Caballero: Oλα τα σχολεία και κανένα σχολείο, εκεί είναι το σχολείο. Χωρίς να εξαιρούμε τους «ισμούς» υπέρ της πιο σταθερής εσωτερικής ενότητας και υπέρ της ενσωματώσης στην Λατινική Αμερική και στην Καραϊβική  σαν μια συμβολή στην διάσωση της ανθρωπότητας από μια κατάρρευση που θα μπορούσε να είναι μοιραία για την ίδια την ύπαρξη  της  ζωής πάνω στην γη.

  * Χοσέ Μαρτί

** Los Centenarios: Oι μαχητές της επίθεσης στο στρατόπεδο Μονκάδα, που πραγματοποιήθηκε στα      100 χρόνια από την γέννηση του Χοσέ Μαρτί.