Ο Φιντέλ για τον σεχταρισμό

Το παρακάτω περιλαμβάνεται στην συνέντευξη που έδωσε ο Φιντέλ τον Μάιο του 1985 στον Βραζιλιάνο θεολόγο Φρέι Μπέττο , επιφανή εκπρόσωπο της «Θεολογίας της Απελευθέρωσης» και εκδόθηκε με τίτλο «Ο Φιntέλ και η Θρησκεία / συνομιλίες με τον Φρεϊ Μπέττο» ( στα ελληνικά το 1987 από το εκδοτικό «ΓΝΩΣΕΙΣ»).

ΦΡΕΙ ΜΠΕΤΤΟ: Όταν λέτε να μην είστε σεχταριστές, αναρωτιέμαι αν αυτό αποτελεί μέρος της προσπάθειας να αποφεύγετε την συχνή χρήση κλασικών συνθημάτων του μαρξισμού – λενινισμού. Σ’ αυτήν την ερώτηση θα ήθελα να προσθέσω μια εντύπωση. Όταν έρχεσαι πρώτη φορά στην Κούβα, σου προκαλεί εντύπωση, ότι αντίθετα με την άποψη που θέλει να μας περάσει ο ιμπεριαλισμός, δεν συναντάς στους δρόμους φωτογραφίες του Μαρξ, του Λένιν. Συναντάς συνεχώς την μορφή του Μαρτί. Σας ρωτάω λοιπόν, αν σ’ αυτήν την όχι σεχταριστική θέση, υπάρχει και η διάσωση των εθνικών αξιών και συμβόλων που έχουν σημασία για την κουλτούρα του λαού, όντας προσεκτικοί με πράγματα σημαντικά, που πολλές φορές ο κόσμος δεν αντιλαμβάνεται εύκολα.

ΦΙΝΤΕΛ ΚΑΣΤΡΟ: Eγώ δεν το σχετίζω μ΄ αυτό ακριβώς, γιατί αυτό εξαρτάται από άλλους παράγοντες, από άλλα κριτήρια, από άλλες ιδέες. Σ’ αυτήν την περίπτωση, όταν μιλάω για σεχταρισμό είναι γιατί το Κίνημά μας είχε παίξει το βασικό ρόλο στον αγώνα και στη νίκη και είχε την υποστήριξη ολόκληρου του λαού. Αυτό σημαίνει ότι μπορούσαμε να προσπαθήσουμε νε υπερτερήσει η δική μας οργάνωση, το δικό μας Κίνημα, σαν κλειδί της Επανάστασης. Μπορούσαμε να πούμε: Ωραία, είμαστε πιο δυνατοί από τις υπόλοιπες οργανώσεις, ας μη μοιραστούμε τις υπευθυνότητες, ας τις αναλάβουμε όλες μόνοι μας. Αυτό έχει συμβεί αναρίθμητες φορές στην ιστορία, σχεδόν χωρίς εξαίρεση. Δεν ακολουθήσαμε όμως αυτό τον δρόμο. Πιστεύω ότι οι επιτυχίες της Επανάστασης εξαρτώνται στην πραγματικότητα σε πολλές περιπτώσεις από τις σωστές λύσεις, τις σοβαρές λύσεις, τις συνετές λύσεις.

Ο πρώτος σεχταρισμός που αρχίζω να καταπολεμώ, ήταν ο σεχταρισμός εκείνων που είχαμε πολεμήσει μαζί στα βουνά, γιατί άρχιζαν να βλέπουν με διαφορετικό μάτι εκείνους που είχαν πολεμήσει στον κάμπο, εκείνους που είχαν παλέψει στην παρανομία. Λέω λοιπόν. Όχι, αγωνίστηκαν πραγματικά, μπήκαν πραγματικά σε κινδύνους, πολλές φορές μάλιστα σε περισσότερους κινδύνους από μας. Ίσως δεν περπάτησαν όσο περπατήσαμε εμείς, ούτε ανέβηκαν τα βουνά που ανεβήκαμε εμείς, αλλά καθημερινά διέτρεχαν κινδύνους. Όταν εμείς γινόμαστε κύριοι μιας περιοχής, μπορούσαν βέβαια να εμφανιστούν τα αεροπλάνα και να μας εντοπίσουν το χάραμα, το δείλι, ή το καταμεσήμερο. Ηταν άλλου είδους κίνδυνοι, που εμείς ξέραμε να προβλέπουμε. Οι σύντροφοι στην παρανομία, όμως, διέτρεχαν πολλούς κινδύνους. Πολλοί σκοτώθηκαν, ίσως μάλιστα να σκοτώθηκαν περισσότεροι απ’ ότι στο αντάρτικο. Φυσικά, ο αντάρτης, ο αγωνιστής μιας στρατιωτικής μονάδας αποκτά περισσότερη πειθαρχία, πιο συλλογικό πνεύμα. Ο άνθρωπος της παρανομίας είναι κάπως πιο ατομιστής, είναι γενικά μόνος, πιο απομονωμένος. Θα έλεγα, ότι η ανοιχτή πάλη βοηθάει περισσότερο στην δημιουργία πνεύματος συναδέλφωσης, πειθαρχίας, συλλογικότητας, απ’ ότι η παράνομη δουλειά.

Η δεύτερη σεχταριστική τάση που χρειάστηκε να καταπολεμήσουμε, ήταν η τάση της οργάνωσής μας, σε σχέση με τις άλλες οργανώσεις, που είχαν μικρότερη δύναμη, ήταν πιο μικρές. Αυτό έπρεπε να αποφευχθεί όχι μόνο με το Λαϊκό Σοσιαλιστικό Κόμμα, που μετά το Κίνημα 26 του Ιούλη ήταν η οργάνωση που είχε τις περισσότερες οργανωμένες δυνάμεις και είχε επιρροή σε τμήματα της εργατικής τάξης,  παρ΄ όλο που το δικό μας Κίνημα, ο αντάρτικος στρατός μας, διέθετε τεράστιο κύρος μέσα στους εργαζόμενους της χώρας, παρά το γεγονός ότι όλα τα συνδικάτα βρίσκονταν στα χέρια του Μπατίστα, δηλαδή η συνδικαλιστική ηγεσία.

Την 1^η του Γενάρη, όταν συμβαίνει το γεγονός ακριβώς που αναφέραμε, το πραξικόπημα στην πρωτεύουσα, εμείς ρίχνουμε το σύνθημα της επαναστατικής γενικής απεργίας. Ηταν αυτό που είχαμε σχεδιάσει πεντέμισι  χρόνια πριν, όταν επιτεθήκαμε στην Μονκάδα, η ίδια βασική ιδέα. Διατάξαμε τις μονάδες να συνεχίσουν την προέλαση και από τους εργαζόμενους της χώρας, από τον λαό, ζητήσαμε α παραλύσει όλες τις δραστηριότητες. Και τις παρέλυσαν ολοκληρωτικά, με εντυπωσιακή πειθαρχία. Δεν κουνιόταν τίποτα στην χώρα. Οι εργαζόμενοι στους ραδιοφωνικούς και τηλεοπτικούς σταθμούς, από την πλευρά τους, συγχρόνισαν τον Αντάρτικο Ραδιοφωνικό Σταθμό, το ραδιοφωνικό σταθμό του Γενικού Αρχηγείου, με όλους τους ραδιοφωνικούς και τηλεοπτικούς σταθμούς της χώρας. Τα μόνα που δεν παρέλυσαν ήταν η τηλεόραση και το ραδιόφωνο, που έμειναν συνδεδεμένα με τον Αντάρτικο Ραδιοφωνικό Σταθμό. Ήδη μπορούσαμε να μιλήσουμε σ’ ολόκληρο το λαό, γιατί ήταν τα μόνα κέντρα που δεν σταμάτησαν. Δηλαδή υπήρχε μια πολύ μεγάλη ηθική έξαρση στους εργαζόμενους.

Φυσικά, το Λαϊκό Σοσιαλιστικό Κόμμα ήταν η οργάνωση που είχε περισσότερη κομματική πείρα, περισσότερη πολιτική οργάνωση, πιο παλιά μέλη. Εμείς είμαστε μια μικρότερη ομάδα νέων αγωνιστών, αυτοί που είχαμε πραγματοποιήσει εκείνο τον αγώνα, αν και είχαμε πολλούς νέους συντρόφους που είχαν συσσωρεύσει σ’ εκείνο το στάδιο του αγώνα μεγάλες αρετές.

Ύστερα υπήρχε το  Επαναστατικό Διευθυντήριο, οργάνωση που είχε προέλθει από τους φοιτητές, που αρχηγός τους ήταν ακριβώς ο Χοσέ Αντόνιο Ετσεβερία, που μετά τον θάνατό τους είχε αντικατασταθεί από άλλον σύντροφο, τον Φάουρε Τσομόν. Ηταν ήδη τρείς οργανώσεις που αγωνίζονταν.

Αλλά υπήρχαν ακόμη και όλα τα υπόλοιπα κόμματα και οργανώσεις που ήταν ενάντια στον Μπατίστα, παρ’ όλο που δεν είχαν πάρει μέρος στην ένοπλο αγώνα. Μίλησα με όλες τις οργανώσεις, με όλα τα κόμματα, συμπεριλαμβανομένων και των παλιών κομμάτων που είχαν χάσει την υπόληψή τους, που είχαν απομακρυνθεί από την εξουσία. Ούτε με αυτά δεν θελήσαμε να είμαστε σεχταριστές. Υψώσαμε την σημαία της ενότητας όλων των δυνάμεων.

Ας πούμε, αν το 95% του λαού ήταν με την Επανάσταση, και το Κίνημα της 26 Ιούλη μπορούσε να έχει το 85% ή το 90% του κόσμου, κι αν ακόμη ήταν ένα 10% ή 5% που είχαν οι υπόλοιποι, εμείς είπαμε: Χρειάζεται αυτό το 5%, χρειάζεται η ενότητα. Γιατί η ενότητα δεν είναι μόνο ζήτημα ποσοτικό, είναι και ζήτημα ποιοτικό σε μια επανάσταση. Δεν μετράω αν τα υπόλοιπα κόμματα ήταν στο 10% ή στο 15% της δύναμης. Όχι. Λέω ότι τα υπόλοιπα κόμματα δίνουν ποιότητα στην επανάσταση, γιατί αυτό σημαίνει ενότητα, αυτή είναι η αρχή της ενότητας. Αν δεν υπερισχύσει η ενότητα, όχι μόνο χωρίζεσαι από τα υπόλοιπα κόμματα, αλλά δημιουργούνται διαιρέσεις και μέσα στους κόλπους της ίδιας σου της οργάνωσης. Αρχίζουν να δημιουργούνται τάσεις, απόψεις, ανταγωνισμοί, καμιά φορά και ταξικοί. Γιατί το Κίνημά μας ήταν πιο ετερογενές, χαρακτηριζόταν από το γεγονός ότι ήταν, όπως και όλη η μεγάλη μάζα, ο Αμαζόνιος του λαού μέσα σ’ ένα μικρό ρυάκι. Και σ’ αυτόν τον Αμαζόνιο υπήρχαν απ’ όλα, κι από τον ένα τομέα και από τους άλλους.

Εμείς, την αρχή της ενότητας την εφαρμόσαμε με όλες τις οργανώσεις. Μπορείς να είσαι σίγουρος, ότι όποιος δεν έμεινε στην Επανάσταση, είναι γιατί δεν θέλησε να μείνει στην Επανάσταση, όχι γιατί δεν είχε την ευκαιρία να παραμείνει σ΄ αυτήν. Γιατί δώσαμε σε όλους την ευκαιρία. Τότε όμως, άρχισαν να επενεργούν η ανομοιομορφία, οι φιλοδοξίες, οι απογοητεύσεις, αρχίζει η διαιρετική και ανατρεπτική πολιτική των ΗΠΑ, αρχίζουν οι συγκρούσεις των συμφερόντων και, λογικά, πολλά από τα κόμματα εκείνα αρχίζουν να γέρνουν υπέρ των συμφερόντων των ΗΠΑ, υπέρ των συμφερόντων της αντίδρρασης.

Μένουν βασικά οι τρείς οργανώσεις που πραγματικά είχαν το μεγαλύτερο κύρος στον αγώνα:  To Κίνημα 26 Ιούλη, το Λαϊκό Σοσιαλιστικό Κόμμα. Δηλαδή το παλιό Κομμουνιστικό Κόμμα, και το Επαναστατικό Διευθυντήριο, η πολιτική οργάνωση των φοιτητών. Και αμέσως αρχίσαμε να συντονίζουμε, πριν απ‘ όλα να συντονίζουμε.

Αυτό δεν ήταν εύκολο, γιατί μετά υπήρξε σεχταρισμός. Εμείς είχαμε καταπολεμήσει το σεχταρισμό μας, το ΛΣΚ, όμως, δεν είχε στην πραγματικότητα καταπολεμήσει τον δικό του. Υπήρξε σεχταρισμός που οδήγησε σε συζητήσεις και κριτική, που στην δεδομένη στιγμή χρειάστηκε να ξεριζωθεί. Και στο Διευθυντήριο μπορεί να υπήρξαν κάποιες εκδηλώσεις σεχταρισμού, αλλά τις πρώτες μέρες μόνο.

Στην πραγματικότητα δημιουργούνταν μια ενότητα ανάμεσα στις δυνάμεις, μια συνεργασία, τόσο στη βάση όσο και στην ηγεσία. Έτσι, λίγους μήνες μετά την Επανάσταση αρχίζουμε να συγκροτούμε μια συλλογική καθοδήγηση, όπου εκπροσωπούνταν οι διάφορες δυνάμεις. Στην οργάνωση αυτή, φυσικά συμμετείχαν όλα τα βασικά στελέχη: O Tσε, Ο Ραούλ, εγώ και μια ομάδα συντρόφων του Αντάρτικου Στρατού και του Κινήματος 26 του Ιούλη, καθώς και σύντροφοι άλλων οργανώσεων.

Η αρχή της συλλογικής ηγεσίας εφαρμόζεται κατά την παράδοση αμέσως μετά την Επανάσταση. Έτσι , κι όταν οι οργανώσεις δεν είχαν ακόμη ενωθεί οργανικά, εμείς πάι είχαμε συλλογική καθοδήγηση, από τον πρώτο καιρό της Επανάστασης, και σχεδόν όλα τα μέτρα τα αναλύαμε και τα συζητούσαμε σ’ αυτήν την κατεύθυνση. Αυτό σημαίνει ότι από την πρώτη στιγμή της Επανάστασης, εμείς δημιουργήσαμε το καθοδηγητικό όργανο. Η αρχή αυτή διατηρείται μέχρι σήμερα. Γιατί αργότερα ήρθε η στιγμή της συνένωσης όλων των δυνάμεων, της εξαφάνισης των διαφόρων οργανώσεων και της συγκρότησης μιας μόνο οργάνωσης. Τότε είναι που δημιουργούνται πρώτα οι ΕΕΟ, οι Ενοποιημένες Επαναστατικές Οργανώσεις. Ήταν το πρώτο βήμα.

Αυτή την περίοδο υπήρξαν φαινόμενα σεχταρισμού. Τι προκαλεί τον σεχταρισμό; Το Λαϊκό Σοσιαλιστικό Κόμμα είχε μια πιο ομοιογενή οργάνωση από εμάς, γιατί ήταν εργατικής προέλευσης, με περισσότερη πολιτική παιδεία. Η δική μας οργάνωση ήταν πιο ετερογενής και με μερικές εσωτερικές δυσκολίες και τάσεις. Τότε είναι που αρχίζουν οι σκληρές ενέργειες του ιμπεριαλισμού. Μια και ο αριθμός στελεχών που είχαμε ήταν σχετικά περιορισμένος, καμιά φορά που χρειαζόταν να αναθέσουμε σε κάποιον ένα συγκεκριμένο πολιτικό καθήκον, που απαιτούσε μεγάλη εμπιστοσύνη στο στέλεχος, αναγκαζόμαστε να χρησιμοποιούμε έναν παλιό κομμουνιστή. Πολλές φορές μας έδινε περισσότερη σιγουριά, παρά αν επιλέγαμε  άλλου είδους σύντροφο, νεότερο και με λιγότερη παιδεία.

Εκείνοι συνέβαλαν πραγματικά με πολύ χρήσιμα στελέχη. Στην πραγματικότητα δεν συνέβαλαν με μάζες, αν και είχαν. Δεν συγκρίνονταν, όμως, με τις μάζες που είχε το δικό μας Κίνημα. Έδωσαν,  αναμφίβολα, σημαντική βοήθεια σε στελέχη, είναι μεγάλο προσόν να έχεις στελέχη. Θυμήσου, ότι από την στιγμή που γεννιέται μέχρι την ημέρα που θριαμβεύει το δικό μας Κίνημα, έχουν περάσει μόλις έξι χρόνια. Δεν μπορούσαμε να πούμε ότι είχαμε κίνημα με στελεχικό δυναμικό 10,20,25 χρονών. Το Σοσιαλιστικό Κόμμα είχε δεκάδες χρόνια οργάνωσης πίσω του, είχε μέλη με καλή ιδεολογική κατάρτιση· εκείνοι έβαλαν τα στελέχη. Φυσικά και το δικό μας Κίνημα προσέφερε πολλά στελέχη, την πλειοψηφία των στελεχών την έβαλε το δικό μας Κίνημα· αλλά εκείνοι συνεισέφεραν με πολύτιμα στελέχη. Το ίδιο και το Διευθυντήριο.

Με την επανάσταση ήρθαν και οπαδοί άλλων οργανώσεων. Οι αρχηγοί τους έφυγαν, όμως ο απλός κόσμος που βρισκόταν στις γραμμές τους έμεινε. Από τον πολύ περιορισμένο αριθμό συμπαθούντων που είχαν, ένα μέρος συνέχισε με την Επανάσταση. Λέω πολύ περιορισμένος, γιατί η ίδια η επαναστατική διαδικασία, με την λαοθάλασσα που την ακολουθούσε, στην ουσία σάρωσε όλα τα παραδοσιακά κόμματα. Μερικοί θα μπορούσαν να πουν: Eχω 100 που με ακολουθούν, έχω 200. Η Επανάσταση είχε εκατομμύρια ανθρώπους που την ακολουθούσαν. Έτσι,  εφαρμόσαμε την αρχή της ενότητας, μια βασική αρχή. Άλλη μια βασική αρχή που υπήρχε πάντα ήταν η συλλογική καθοδήγηση. Πάντα υπήρχε.

Υπήρξαν προβλήματα, όπως σου είπα. Σε κάποια στιγμή, το ίδιο το γεγονός ότι το Λαϊκό Σοσιαλιστικό Κόμμα διέθετε έμπιστα στελέχη, επειδή επρόκειτο για παλιά μέλη του κόμματος, δημιούργησε κάποιο σεχταρισμό από το παλιό κομμουνιστικό κόμμα. Αυτό το πρόβλημα υπήρχε κι από πριν. Δεν γεννιέται όταν δημιουργείται η ενότητα. Ήδη στην ίδια την περίοδο της παρανομίας και του αγώνα ενάντια στον Μπατίστα παρουσιάζονται μερικά τέτοια φαινόμενα μέσα στο παλιό κόμμα. Προκλήθηκαν από μερικούς ανθρώπους με φιλοδοξίες και λαθεμένες μεθόδους, που εκμεταλλεύτηκαν τις συνθήκες της παρανομίας και άρχισαν να υπερβάλλουν. Όταν, λοιπόν, δημιουργείται η συνένωση, τα στοιχεία αυτά υπάρχουν ακόμη. Ωστόσο, διορθώθηκε χωρίς προβλήματα, χωρίς δυσκολία, πάντα καταπολεμώντας τον σεχταρισμό. Πρώτα το σεχταρισμό των ανταρτών, μετά τον σεχταρισμό  στο Κίνημά μας, μετά τον σεχταρισμό των άλλων οργανώσεων, και ύστερα να καταπολεμώ οποιαδήποτε εκδήλωση που μπορούσε να δημιουργηθεί.

Αν υπήρχε σεχταρισμός από το Λαϊκό Σοσιαλιστικό Κόμμα, δεν έπρεπε να εμφανιστούν άλλοι, γιατί εκείνοι υπήρξαν σεχταριστές. Ήταν ένας αδιάλλακτος αγώνας για να διατηρηθεί η ενότητα και να καταπολεμηθεί κάθε μορφή σεχταρισμού. Έτσι προχωρήσαμε μέχρι που το 1965 συγκροτήσαμε το Κόμμα.

Σημειώσεις

· Ο ΦΡΕΪ ΜΠΕΤΤΟ, Βραζιλιάνος μοναχός του Τάγματος των Δομινικανών, γεννήθηκε το 1944 στο Μπέλο Ορισόντε. Από τα 13 Χρόνια του συμμετείχε ενεργά στο φοιτητικό κίνημα και υπήρξε μέλος της ηγεσίας της Καθολικής Νεολαίας σε πανεθνικό επίπεδο (1962-1964). Φοιτητής της δημοσιογραφίας, φυλακίστηκε για πρώτη φορά από την στρατιωτική δικτατορία τον Ιούνιο του 1964. Την επόμενη χρονιά εντάσσεται στο Τάγμα των Δομινικανών. Παράλληλα με τις σπουδές Φιλοσοφίας και Θεολογίας εργάζεται ως δημοσιογράφος και παίρνει μέρος στην αντίσταση ενάντια στο στρατιωτικό καθεστώς της Βραζιλίας. Συλλαμβάνεται και πάλι το 1969,καταδικάζεται σε τέσσερα χρόνια φυλάκιση, και περνάει τα δύο απ’ αυτά με ποινικούς. Από το 1974 αφιερώνεται στην οργάνωση των Εκκλησιαστικών Κοινοτήτων Βάσης. Σήμερα ο Φράϊ Μπέττο είναι βοηθός του Εργατικού Ποιμενικού Κέντρου του Σαο Μπερνάντο ντε Κάμπο, στην πιο σημαντική περιοχή των εργατών μεταλλουργίας στη Λατινική Αμερική, και μέλος του Κέντρου Λαϊκής Εκπαίδευσης του Ινστιτούτου «Sedes Sapientiae». Εχει δεσμούς με την Διεθνή Οικουμενική Ένωση Θεολόγων του Τρίτου Κόσμου και έχει εκδόσει πάνω από δώδεκα βιβλία , ορισμένα από τα οποία έχουν ήδη μεταφραστεί σε διάφορες γλώσσες. (από την ελληνική έκδοση)

· Οι βασικότερες επαναστατικές οργανώσεις της Κούβας ήταν: Μovimiento de 26 de Julio, Partido Socialista Polular, Directorio Revolucionario, Partido Revolucionario, Partido de Pueblo Cubano, Organizacion Autentica, Federacion Estudiantil Universitaria, Directorio Obrero Revolucionario κ.α μικρότερης ή τοπικής εμβέλειας.Το 1961 δημιουργείται το ΟRI – «Organizaciones Revolucionarias Intergradas» (Eνοποιημένες Επαναστατικές Οργανώσεις) , με συντονιστή σε εθνικό επίπεδο τον Ανίμπαλ Εσκαλάντε, ηγέτη του Λαϊκού Σοσιαλιστικού Κόμματος Κούβας (πρώτου Κομμουνιστικού) και εκδότη του περιοδικού του κόμματος ΗΟΥ (Σήμερα) από τον οποίο αφαιρέθηκαν οι ηγετικές αρμοδιότητες στις αρχές του 1962 λόγω σεχταρισμού. Πριν την ίδρυση του Κουμμουνιστικού Κόμματος της Κούβας (1965) οι 3 οργανώσεις Μovimiento de 26 de Julio, Partido Socialista Polular, Directorio Revolucionario που συμμετείχαν στο ΟRI δημιούργησαν το 1963 το Partido Unido de la Revolucion Socialista – PURS ( Eνωμένο Κόμμα της Σοσιαλιστικής Επανάστασης). 

Πηγή: Pasajes de la Guerra Revolucionaria de Ernesto Che Guevara, εκδόθηκε για πρώτη φορά το 1963 στην Αβάνα από τις εκδόσεις Union/Narraciones).