Transculturación*

Του PEDRO DE LA HOY

(Cultura de Cuba)

Όταν ρώτησαν τον  Alejo Carpentier  τον μεγαλύτερο νοβελίστα των γραμμάτων μας ποια είναι η προέλευση των κατοίκων της Κούβας, απάντησε:

“Όλοι προερχόμαστε από τα καράβια”.

Mε καράβια έφθασαν διασχίζοντας τον ωκεανό οι κατακτητές από την Ισπανία. Σε λίγο καιρό σχεδόν εξολόθρευσαν τους ιθαγενείς, με τα όπλα τους και την σκληρή δουλειά για αναζήτηση του περιζήτητου χρυσού.

Για να αντικαταστήσουν τα εργατικά χέρια των ιθαγενών έφεραν στην Κούβα  χιλιάδες και χιλιάδες σκλάβους αφρικάνους, αλυσοδεμένους  στα δουλεμπορικά καράβια. Εκείνοι οι άνδρες και γυναίκες, κάτω από την απειλή του μαστίγιου, συνέβαλαν στην ανάπτυξη στην οικονομία της ζάχαρης.

Το 1847 άρχισαν να φθάνουν στις  κουβανικές ακτές καράβια γεμάτα με φτωχούς κινέζους. Αυτοί ήρθαν με την φιλοδοξία να κερδίσουν πολλά λεφτά με την δουλειά τους και με την ελπίδα να επιστρέψουν ευτυχείς. Η πραγματικότητα ήταν πολύ διαφορετική. Τους υπέβαλαν σε ένα καθεστώς πολύ σκληρής δουλειάς και τους υποχρέωσαν να ζουν στις χείριστες  συνθήκες. Ποτέ δεν μπόρεσαν να επιστρέψουν στην πατρίδα τους.

Από τα καράβια προέρχονται επίσης, αγρότες από τα Κανάρια  διατεθειμένοι να μαζέψουν την σοδειά  καπνού και  τροπικών φρούτων, Άραβες, Ινδοί που ανέπτυξαν το εμπόριο στις αστικές ζώνες, άνδρες από τις  ελεύθερες αμερικάνικες εκτάσεις, επίσης, Γιαπωνέζοι, Κορεάτες, Σουηδοί, Ολλανδοί,  Άγγλοι, Γάλλοι και Βορειοαμερικάνοι. Πολλοί  από αυτούς τους μετανάστες  συνδέθηκαν με γυναίκες γεννημένες εδώ και με αυτόν τον τρόπο, εμπλουτίστηκε η μίξη.

Από τόση διαφορετικότητα, παρ όλα αυτά, αναδύθηκε η ενότητα: μια ολότητα έθνους και εθνικότητας η οποία  με τον καιρό προσδιορίστηκε  και αποκρυσταλλώθηκε  στους αγώνες για την ανεξαρτησία. Αναμεμιγμένα αίματα και κοινές φιλοδοξίες δημιούργησαν μια ιδιόμορφη  αίσθηση, μια δική της κουλτούρα. Ένας από τους πιο διακεκριμένους κουβανούς, ο  don Fernando Ortiz, μελέτησε αυτήν την  διαδικασία και την ονόμασε transculturación (διαπολιτισμικότητα*) .