«Ο Μεγάλος Ζωολογικός Κήπος» του εθνικού ποιητή της Κούβας Νικολάς Γκιγιέν - Οι ελληνικές εκδόσεις από το 1966 έως σήμερα

Πρόκειται για ένα βιβλίο που έχει μια ταραχώδη πορεία στην Ελλάδα. Η συνάντηση του ποιητή της Ρωμιοσύνης με τον Νικολάς Γκιγιέν, αποτέλεσε ορόσημο στην ιστορία του πολιτισμού των δύο λαών. Το Δεκ. του 1966 ο Γιάννης Ρίτσος μετέφρασε και εξέδωσε στην Ελλάδα την ποιητική συλλογή του Γκιγιέν «Ο Μεγάλος Ζωολογικός Κήπος» («El gran zoo»), ένα χρόνο πριν εκδοθεί στην Κούβα (Ιαν. 1968), και αποτελεί παγκόσμια εκδοτική πρωτοτυπία. (Όλα τα ποιήματα εκείνης της έκδοσης και πολλά άλλα για το βιβλίο). 

1968.Nicolás Guillen, El Gran Zoo. 

Η πρώτη κουβανική έκδοση

Σημειωτέον ότι λίγο νωρίτερα, και ο Γκιγιέν είχε παρουσιάσει σε δική του μετάφραση, για πρώτη φορά στα ισπανικά, δέκα ποιήματα του Ρίτσου στο περιοδικό Bohemia, Ν^ο 31, Αύγ. 1967. Τα ποιήματα συμπεριλαμβάνονται στη συγκεντρωτική έκδοση του έργου του Γκιγιέν, Ποίηση, Τόμος ΙΙ. Αβάνα, 1973. (Πηγή με τα 10 ποιήματα και την ισπανική μετάφραση του Γκιγιέν). Το καλοκαίρι, επίσης του 1967 κυκλοφορεί μια δεύτερη γαλλική έκδοση σε μετάφραση του Αϊτινού ποιητή René Depestre, στην οποία στηρίχτηκε η απόδοση του Ρίτσου. 

Ο Ελληνικός Κήπος, δεν ευδοκίμησε. Λίγους μήνες μετά την κυκλοφορία του, κυκλοφορούν τα τανκς των συνταγματαρχών και το βιβλίο βρέθηκε κι αυτό κάτω από τις ερπύστριες. (ό.π.π.)  

Στις 17/7/2016, 50 χρόνια μετά την ελληνική έκδοση, ο Μπάμπης Ζαφειράτος δημοσιεύει στο προσωπικό του ιστολόγιο, Μποτίλια Στον Άνεμο, μία εκτενή ανάρτηση με τίτλο Νικολάς Γκιγιέν - El Gran Zoo: Η τερατωδώς αθώα Παπάγια και 4 ακόμη,πιο σπάνια, ζώα − Μια νέα προσέγγιση, με την οποία ξεκινά μια γιγαντιαία προσπάθεια που ύστερα από δύο χρόνια —50 χρόνια, ακριβώς, από τον κουβανικό Κήπο— θα οδηγήσει στην δίγλωσση (ελληνικά & ισπανικά) έκδοση, ΝΙΚΟΛΑΣ ΓΚΙΓΙΕΝ, Ο ΜΕΓΑΛΟΣ ΖΩΟΛΟΓΙΚΟΣ ΚΗΠΟΣ -Εκδόσεις ΚΨΜ (2018).  

Το βιβλίο παρουσιάστηκε επίσημα στο αναγνωστικό κοινό την Πέμπτη 16 Μαΐου 2018, σε μία επιτυχή και μαζική εκδήλωση στο ΑΛΚΥΟΝΙΣ new star art cinema, όπου προλόγισε η πρέσβειρα της Κούβας, Σέλμις Μαρία Ντομίνγκες Κορτίνα. 

1966. Ο Μεγάλος Ζωολογικός Κήπος 

(Θεμέλιο)

Στο 272 σελίδων βιβλίο βρίσκονται για πρώτη φορά και δύο ποιήματα του Γκιγιέν που δεν περιλαμβάνονται ούτε στην έκδοση του Ρίτσου, ούτε στον Ντεπέστρ, ούτε στην πρώτη κουβανική. Το βιβλίο, με εξώφυλλο και 10 πρωτότυπες εικόνες ζώων, φιλοτεχνημένες από τον ζωγράφο Ανδρέα Ζαφειράτο, γιο του μεταφραστή, συμπληρώνουν και τέσσερα σκίτσα του Μπάμπη Ζαφειράτου (3 για τον Γκιγιέν και 1 για τον Ρίτσο). 

Η έκδοση, εκτός από την ποιητική συλλογή, εκτείνεται σε τέσσερα μέρη: Εισαγωγή στο έργο του Γκιγιέν με χρονολόγιο γεγονότων (75 σελ. με 73 υποσημειώσεις). Σημειώσεις και Σχολιασμός (55 σελ.) των ποιημάτων, με ιστορικές, πραγματολογικές και μεταφραστικές παρατηρήσεις, που καλύπτουν και την Εισαγωγή. Ευρετήριο Ονομάτων για πρόσωπα, τόπους και ιστορικά γεγονότα. 

Πέραν των 40 ποιήματα του ΚΗΠΟΥ, υπάρχουν και τριάντα εννέα (39) επί πλέον χαρακτηριστικά ποιήματα από το σύνολο του γκιγιενικού έργου, συνθέτοντας έτσι μια αντιπροσωπευτική ανθολογία, που αποκαλύπτει στον Έλληνα αναγνώστη την κουβανική ψυχή και το ηχόχρωμα της φωνής του ποιητή.  

Μαζί με τα βιογραφικά στοιχεία και τις αναφορές σε πρόσωπα, κείμενα, γεγονότα φωτίζεται η πολιτική – επαναστατική ιστορία της Κούβας και η πολιτιστική της κληρονομιά από το 1860 μέχρι τις μέρες μας. 

René Depestre, Le Grand Zoo, Παρίσι, 2ο 

τρίμηνο 1967 (Seghers, δίγλωσση έκδοση)

Δύο χρόνια μετά την έκδοση του ΚΨΜ —με ένα ακόμη βιβλίο τουΖαφειράτου για τον Γκιγιέν (Αηδόνια και Μπαζούκας, 2016) και μια ανθολογία απότον Χιλιανό Χάιμε Σβαρτ (2012)— και 54 χρόνια από την έκδοση του Θεμέλιου, ο εθνικός ποιητής της Κούβας επανέρχεται. 

Στο τέλος του καλοκαιριού αναμένεται η (επαν)έκδοση από τις εκδόσεις Ατέχνως του βιβλίου «Ο μεγάλος ζωολογικός Κήπος» στην απόδοση του Γιάννη Ρίτσου (Πηγή).  

Ο σπόρος της Κούβας, που έριξε ο Ρίτσος το 1966, καρπίζει και πάλι. Σε δύο χρόνια έγιναν όσα δεν έγιναν σε πενήντα. 

Ο Γιάννης Ρίτσος και ο Νικολάς Γκιγιέν είναι ορόσημο στην ιστορία του πολιτισμού των δύο λαών.

_____________________ 

• Οι φωτό των βιβλίων προέρχονται από το προσωπικό αρχείο του Μπάμπη Ζαφειράτου.

2018. Ο Μεγάλος Ζωολογικός Κήπος

 (ΚΨΜ)

Σχετικές αναρτήσεις και αναφορές

Μποτίλα στον Άνεμο (ετικέτα Γκιγιέν, 58 αναρτήσεις
Κατιούσα (ετικέτα Νικολάς Γκιγιέν, 24 αναρτήσεις) 

Από την επίσημη ιστοσελίδα του ποιητή της Ρωμιοσύνης

Μπάμπης Ζαφειράτος: Γιάννης Ρίτσος - Νικολάς Γκιγιέν, Ο Μεγάλος Ζωολογικός Κήπος
Μπάμπης Ζαφειράτος: Νικολάς Γκιγιέν 1967: Για πρώτη φορά στα ισπανικά η επίμονα ανθρωπιστική γραφή του Γιάννη Ρίτσου ‒ 9 ποιήματα από τις Μαρτυρίες και 1 από τις Ασκήσεις
Μπάμπης Ζαφειράτος: Ο Γιάννης Ρίτσος στο Υπερώον της ποίησης, ανέγγιχτος από την κόψη του θανάτου – Και Ενα κριτικό σημείωμα – 25 ποιήματα του Γ.Ρ. 

Από άλλες πηγές

Στρατής Παρέλης (Μπάμπης Ζαφειράτο: Ο Νικολάς Γκιγιέν μεταφράζει Γιάννη Ρίτσο)
Prensa Rebelde
Cuba de Corazón
Proyecto Numantino
Κελαηδίσματα